Không dễ để làm mưa nhân tạo chống hạn

 Mưa nhân tạo là một trong những giải pháp giúp giải hạn cho những vùng đất đang khô héo vì nắng nóng. Các nhà khoa học trong nước đã có nhiều nghiên cứu về mưa nhân tạo nhưng xem ra  còn lâu nữa công nghệ này mới  được áp dụng.

Đã từng làm mưa nhân tạo

TS Phạm Đức Thi, nguyên trưởng phòng Dự báo hạn vừa và dài, Trung tâm Dự  báo Khí tượng Thủy văn TW cho biết, thế giới đã có nhiều nước làm mưa nhân tạo như Thái Lan, Ấn Độ, Trung Quốc...

Khoảng năm 1959, với sự giúp đỡ của các chuyên gia Trung Quốc, Việt Nam cũng đã từng làm mưa nhân tạo để giải hạn cho Bắc Bộ với sự giúp đỡ của các nhà khoa học Trung Quốc. Thời điểm đó, công nghệ rất thô sơ (dùng máy bay rải muối bột vào mây) nhưng vẫn tạo được mưa nhân tạo.

GS.TS Lê Đình Quang, Trung tâm KHCN Khí tượng Thủy văn & Môi trường giải thích, muốn làm mưa nhân tạo điều đầu tiên là phải có mây. Người ta sẽ dùng máy bay (đối với những đám mây rộng) và tên lửa (mây hẹp) để phun hóa chất lên. Hóa chất là các chất gồm iốt bạc, băng khô (CO ₂ đóng băng)...

Muốn làm mưa nhân tạo điều đầu tiên là phải có mây.

Các hóa chất này sẽ gây ngưng kết tạo ra nhiều hạt nước. Khi kích thước hạt nước đủ lớn chúng sẽ rơi xuống đất gây mưa. Các kết quả nghiên cứu cho thấy, ở nước ta, không ít nơi, mây có đủ "tiêu chuẩn" làm mưa nhân tạo.

Chính vì thế năm 2000 - 2001, bản thân GS.TS Lê Đình Quang đã từng tham gia đề tài "Những điều kiện và khả năng làm mưa nhân tạo ở Tây Nguyên". Tiếp sau đó, một dự án khả thi làm mưa nhân tạo cũng được xây dựng. Cũng khoảng thời gian này trong một chương trình hợp tác, Nga đã chấp nhận giúp Việt Nam trong việc làm mưa nhân tạo. Tuy nhiên, cuối cùng dự án khả thi không được duyệt, chương trình hợp tác với Nga cũng bị ngưng lại...

Làm thử nghiệm ở một vùng nhỏ

TS Phạm Đức Thi cho rằng, nguyên nhân đến giờ Việt Nam chưa làm mưa nhân tạo có thể là do vốn lớn, đầu tư ban đầu nhiều, công nghệ cũng khá phức tạp nên... ngại. Ngày xưa, mây nhiều, việc làm mưa nhân tạo  đơn giản, còn bây giờ, ở nhiều nơi, trời trong xanh không gợn bóng mây vì thế phải có thêm những công nghệ tạo mây... Đấy là chưa kể, để làm mưa nhân tạo còn phải cần đến máy bay, tên lửa, các thiết bị chuyên dụng khác...

PGS.TS Lê Đình Quang cho rằng, đúng là công nghệ không đơn giản, đầu tư  nhiều... Từ những năm 1980, Thái Lan đã làm rồi. Còn vì tiền, theo tính toán để làm mưa nhân tạo trong 3 tháng cho khu vực Tây Nguyên mất khoảng 9 - 10 tỷ đồng. Vào thời điểm năm 2000 số tiền đó là lớn. Nhưng hiện tại, số tiền này không phải là nhiều. Hơn thế, chúng ta có thể làm thử nghiệm ở một vùng nhỏ, rồi mới tính đến làm rộng. "Chưa thử làm thì sao biết chúng ta có khả năng hay không", PGS.TS Lê Đình Quang nói.

Khoan nước ngầm, chuyển đổi cây trồng

Các chuyên gia cho biết, trong khi chưa làm mưa nhân tạo cũng cần phải có những biện pháp chống hạn. Tận dụng tất cả những gì liên quan đến nước như nạo vét các kênh, mương rãnh đặc biệt là khoan nước ngầm... là những giải pháp trước mắt. Nguồn nước ngầm sẽ giữ cho cây cối khỏi bị khô héo để chờ những đợt mưa giải hạn sắp tới.

Tuy nhiên, các chuyên gia cũng cho biết, nguồn nước ngầm cũng chỉ là giải pháp tạm thời vì bản thân nguồn nước ngầm của ta cũng đang sụt giảm. Điều quan trọng là phải tính đến những biện pháp lâu dài như thay đổi cơ cấu cây trồng...

Viện Khoa học Khí tượng Thủy văn & Môi trường đã từng chủ trì một đề tài về làm mưa nhân tạo ở khu vực đồng bằng và trung du Bắc Bộ. Tuy nhiên, mọi thứ vẫn chỉ dừng lại ở đề tài mà không đem ra ứng dụng được.

theo bee